Winterui kweken en bewaren
In Nederland zeggen ze meestal “ui” terwijl in Vlaanderen vaker “ajuin” wordt gezegd. Beide woorden verwijzen naar dezelfde groente: een bolgewas met laagjes en een vrij scherpe geur en smaak. Net als sjalot, knoflook en prei behoort de ajuin tot de knoflookfamilie, ook wel bekend als Allium.
De ui is waarschijnlijk één van de meest populairste groenten in de keuken en wordt volop gebruikt om gerechten op smaak te brengen. Niet alleen de bol, maar ook de bladeren zijn eetbaar. Gemiddeld eet een persoon zo'n 7 kilo per jaar! Voor wie geen fan is of allergisch reageert, kan dat lastig zijn want uien duiken werkelijk overal op. De ui is het hele jaar door verkrijgbaar en ze bestaan in allerlei soorten, elk met hun eigen unieke smaak en uiterlijk.
Uien kweken
Uien en sjalotten kweken is heel eenvoudig. Ze groeien bij voorkeur op een plek in de zon, in een goed waterdoorlatende, niet te vochtige bodem. Leemgrond is perfect, maar op zand- en kleigrond kun je de structuur verbeteren door goed verteerde compost toe te voegen.
Je kan zelf uien zaaien maar met pootgoed heb je sneller resultaat en minder werk. De meeste soorten gaan in het vroege voorjaar de grond in, winteruien daarentegen moeten in september/oktober worden geplant. In de winter zullen de plantuien vooral wortels ontwikkelen om een groeivoorsprong te krijgen in het voorjaar. Hierdoor kunnen ze een paar weken vroeger geoogst worden ten opzichte van een aanplant in februari/maart.
De bekendste zijn de gele, ronde uien Sturon die ook in de professionele teelt worden gebruikt, maar er zijn nog veel meer soorten die de moeite waard zijn om te proberen. Neem nu de Red Karmen of de afgeplatte Stuttgarter ui. Jaune Paille des Vertus is een platronde ajuin met gele schil die een grote opbrengst waarborgt. Plant de uitjes 10 tot 15 cm uit elkaar en zorg voor een afstand van ongeveer 30 cm tussen de rijen. Hoe meer ruimte je ze geeft, hoe groter ze kunnen worden. Plant ze steeds met het puntje naar boven en zorg dat het puntje net boven de aarde uitsteekt.
Bescherm je aanplant met een insectengaas tegen pikkende vogels en tegen de uienvlieg in het voorjaar. Om de uien warmer te houden tijdens de winter, kan je ze ook bedekken met een mulchlaag. Geef enkel de eerste 3 weken water als het niet regent. Daarna niet meer tot het voorjaar en het opnieuw warmer wordt. Schoffel het uienbed om het onkruidvrij te houden. Zo is er geen concurrentie en kunnen alle voedingsstoffen naar de bollen gaan.
Valt het loof om en begint het uit te drogen dan is het moment suprême aangebroken. De uien kunnen geoogst worden! Trek ze uit de grond met het loof.
Uien bewaren
Als je uien op de correcte manier bewaart, zijn ze heel lang houdbaar. Vooral uien die in de herfst worden geoogst, kunnen de hele winter worden bewaard. Verwijder de beschimmelde exemplaren en leg de andere uien verspreid op een droge en goed geventileerde ruimte of hang ze op in bosjes onder een afdak. Na een weekje zijn ze droog genoeg en kan je ze bewaren in een voorraadblik, uienkrat of speciale bewaarzakken. Leg ze steeds op een donkere, droge en goed verluchte plaats.
Waarom krijg je van ajuin tranen in je ogen?
Uien hebben een heel sterke geur waarvan prikkelende en tranende ogen het gevolg zijn. Hoe komt dat? Elke uiencel is opgebouwd uit twee delen. In het ene deel zit het enzym “Alliinase”, in het andere deel zwavelverbindingen. Als we de ajuin doorsnijden, worden er zwavelzuurverbindingen gevormd waaruit het gas propaanthial-S-oxide vrijkomt. Dit gas irriteert de zenuweinden in onze ogen waardoor er tranen worden geproduceerd. De hoeveelheid vrijkomende zwavelzuurachtige verbindingen kan verschillen naargelang de soort.
Met deze tips kan je tranende ogen voorkomen:
- Snijd de ui onder stromend water, maar dat is niet altijd even handig.
- Gebruik een heel scherp mes en spoel het regelmatig af.
- Leg de ui een poosje in de diepvries of in de koelkast. Hierdoor zullen de gassen minder snel ontsnappen bij het snijden.
