Coloradokevers: de plaag in de aardappelteelt
In de jaren 70 waren ze de schrik van elke aardappelteler: de coloradokever. Hele aardappelvelden werden in razend tempo kaalgevreten door hun kleine, felrode larven. Oorspronkelijk kwamen deze kevers uit de omgeving van Mexico, waar ze vooral leefden van de stekelnachtschade - een plant die nauw verwant is aan de aardappel.
Door goederentransport eind 19e eeuw belandden ze in Europa, en het duurde niet lang voordat ze zich over het hele continent verspreidden. Lange tijd leek de plaag onder controle, maar tegenwoordig slaan de kevers opnieuw toe. Steeds vaker worden aardappelvelden en moestuinen geteisterd door hun vraatzuchtige aanwezigheid.
De levenscyclus van de coloradokever
De coloradokever overwintert diep onder de grond, soms tot wel 50 cm diep. Daar brengt hij de winter door in een rusttoestand (diapauze), beschermd tegen de kou. De kever is redelijk vorstbestendig, maar langdurige temperaturen onder de -7°C verminderen de overlevingskansen sterk. Echt bevriezen doet hij dus niet - dat zou fataal zijn.
Zodra de bodemtemperatuur in het voorjaar weer stijgt, meestal vanaf april, kruipen de kevers naar boven. Ze blijven actief tot midden oktober. De vrouwtjes beginnen al snel met het afzetten van hun eitjes, in kleine groepjes aan de onderkant van het aardappelloof. Die legperiode duurt zo’n drie weken, en één vrouwtje kan in totaal tussen de 300 en 800 eitjes produceren. In warme jaren kunnen er tot wel drie generaties per seizoen ontstaan.
Afhankelijk van de temperatuur komen de grijsgele eitjes na 5 tot 21 dagen uit. De larven beginnen meteen te eten van het aardappelloof en verkleuren tijdens hun groei van grijs naar rood met zwarte vlekjes. Ze doorlopen vier larvale stadia en vervellen telkens tussen die fasen. Deze periode duurt drie tot vijf weken, afhankelijk van de weersomstandigheden.
Als de larven voldoende gegeten hebben, laten ze zich op de grond vallen en verpoppen zich ondergronds tot volwassen kever. Van alle stadia in de levenscyclus is de larve het meest vraatzuchtig - vooral in die fase kan een aardappelplant zwaar worden aangetast.
Biologisch bestrijden: tips en tricks
- De coloradokever staat berucht om zijn vermogen om snel resistent te worden tegen insecticiden. Daarom is chemische bestrijding vaak maar tijdelijk effectief. Op aardappelvelden is gewasrotatie (wisselteelt) een van de beste manieren om de plaag onder controle te houden. Door het volgende jaar een ander gewas te telen, dwing je de jonge larven om op zoek te gaan naar voedsel. Maar omdat ze nog weinig mobiel zijn, lukt dat meestal niet. Ze verhongeren en sterven, waardoor je de populatie op natuurlijke wijze verlaagt.
- In de moestuin kun je de coloradokever deels in toom houden door snel onkruid te verwijderen. Zo geef je de kevers en larven minder schuilplaatsen. Een folietunnel of vliesdoek kan helpen om de verspreiding tegen te gaan, vooral in het vroege voorjaar. Let wel: als er kevers in de grond overwinterd hebben binnen de afgedekte zone, kunnen ze daar gewoon onder het folie uitkomen. In dat geval heeft het minder effect.
- Controleer je aardappelplanten regelmatig op de aanwezigheid van larven en kevers. Zie je er? Strijk dan met je handen door het loof: veel larven en kevers vallen dan op de grond. De meeste jonge larven kunnen niet meer terug omhoog kruipen en sterven. Let op: grotere larven kunnen zich in de grond verpoppen, en volwassen kevers vinden vaak gewoon hun weg terug naar de plant. Gebruik daarom een bak met water (eventueel met een beetje afwasmiddel) om de opgevangen kevers en larven meteen te doden. Nog effectiever is om larven en eitjes rechtstreeks te verwijderen door ze plat te duwen of te knijpen. Dit ruikt onaangenaam, maar het trekt natuurlijke vijanden aan, zoals vogels en insecten, die meehelpen met de bestrijding. Draag wel altijd handschoenen: zowel de kever als de larve zijn giftig en kunnen huidirritatie veroorzaken.
- Larven van lieveheersbeestjes en aaltjes zijn natuurlijke vijanden van de coloradokever. Ze voeden zich met de eitjes en jonge larven, en helpen zo op een natuurlijke manier de plaag onder controle te houden.
